Edward Snowden
ادوارد جوزف اسنودن (انگلیسی: Edward Joseph Snowden؛ زادهٔ ۲۱ ژوئن ۱۹۸۳) افشاگر کنونی و کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی است.
افشاگری‌های ادوارد اسنودن از عملیات عظیم «جاسوسی و مراقبت در سطح جهانی» و پریزم پرده برداشت. بنا به مدارک اسنودن، این برنامه‌ها که شامل جاسوسی از مردم عادی و شخصیت‌ها در مکالمات تلفنی، ایمیل و موتور جستجوی اینترنت در تمام کشورها و بدون رعایت مرزهای سیاسی صورت می‌گیرند، در درجه اول توسط آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا انجام می‌شوند. گروه فایو ایز، دولت‌های اروپایی و شرکت‌های تلفن نیز همکاری مستقیم و نزدیکی در این جاسوسی‌ها دارند. افشاگری‌های اسنودن آغاز رسانه‌ای شدن اطلاعات مربوط به افشاگری‌های جاسوسی گسترده بود.
ادوارد اسنودن کارمند سابق بوز آلن همیلتون و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، پیشتر برای کامپیوترسازی دل و سازمان سیا نیز کار کرده بود.
در ۲۰ مه ۲۰۱۳ (۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۲) اسنودن از محل کارش که تأسیسات متعلق به آژانس امنیت ملی آمریکا در هاوایی بود به هنگ کنگ پرواز کرد و در اوایل ژوئن هزاران مدرک طبقه‌بندی شدهٔ آژانس را در اختیار روزنامه‌نگاران گلن گرینوالد، لورا پویترس و اون مک‌اسکیل گذاشت. هنگامی‌که مطالب در روزنامه گاردین و واشینگتن پست به چاپ رسیدند، اسنودن مورد توجه خبرگزاری‌های بین‌المللی قرار گرفت. مدارک بیشتری بعداً توسط اشپیگل و نیویورک تایمز انتشار یافتند. در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۳ (۳۱ خرداد ۱۳۹۲) وزارت دادگستری ایالات متحده اسنودن را به دو جرم متهم نمود نخست؛ نقض قانون مربوط به جاسوسی، دوم؛ سرقت اسناد متعلق به دولت آمریکا یا متعلق به یک دولت خارجی.
اسنودن در ژوئن ۲۰۱۳ اطلاعات طبقه‌بندی شده‌ای از برنامه‌های فوق سرّی آژانس امنیت ملی آمریکا از جمله برنامه شنود پریزم را به نشریات گاردین، نیویورک تایمز و واشینگتن پست لو داد.
گاردین اسنودن را در خصوص ارزش حفظ محرمانگی اطلاعات خصوصی افراد حقیقی و حقوقی، بسیار مشتاق توصیف می‌کند؛ به‌طوری‌که لپ‌تاپ وی با برچسبی حامی سازمان‌های هوادار آزادی اینترنت نظیر پروژه تور مزین شده‌است. اگرچه او به قول‌ها و وعده‌های باراک اوباما برای رأی آوردن به عنوان رئیس‌جمهور باور داشته، ولی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۸ به یک حزب سوم رأی داده‌است.[ سیاهه کمک‌های او به احزاب سیاسی نشان می‌دهد که وی به کمپین مقدماتی ران پال کمک کرده‌است.
او که در پی ابطال گذرنامه‌اش توسط دولت آمریکا از ۲۳ ژوئن ۲۰۱۳ تا دوم اوت ۲۰۱۳ (۲ تیر تا ۱۱ مرداد ۱۳۹۲) در فرودگاهی در مسکو به سر می‌بُرد؛ نخست از کشور اکوادور و سپس از روسیه درخواست پناهندگی کرد. ساعاتی پیش از درخواست پناهندگی وی، ولادیمیر پوتین در یک نشست خبری گفته بود: «اگر آقای اسنودن بخواهد در روسیه اقامت کند باید فعالیت‌های خود را که به منافع شرکای آمریکایی ما لطمه می‌زند، متوقف کند.» در آن هنگام، اسنودن از هنگ‌کنگ به مسکو رفته بود.
در تاریخ یکم اوت ۲۰۱۳ (۱۰ مرداد ۱۳۹۲) آناتولی کوچرنا، وکیل روس ادوارد اسنودن اعلام کرد موکلش فرودگاه مسکو را ترک کرده، و به مکانی امن رفته‌است.[۱۷] دوم اوت ۲۰۱۳ (۱۱ مرداد ۱۳۹۲) اعلام شد که بالاخره اسنودن توانسته از دولت روسیه پناهندگی موقت (یک‌ساله) دریافت کند و پا به خاک روسیه بگذارد.کتاب «پرونده‌های اسنودن؛ پشت پردهٔ تحت تعقیب‌ترین فرد جهان» نوشته لوک هاردینگ، روزنامه‌نگار گاردین به ماجرای اسنودن می‌پردازد. این کتاب تابستان ۱۳۹۴ از سوی انتشارات میلکان و با ترجمه ارغوان اشتری منتشر شده‌است.
